چرا سفیدی چشم زرد می‌شود؟ راه‌های تشخیص و درمان سریع

زرد شدن سفیدی چشم، که در پزشکی به عنوان “ایکتروس اسکلرال” شناخته می‌شود، یکی از نشانه‌های شایع مشکلات سلامتی است که اغلب با زردی پوست همراه است. این وضعیت معمولاً ناشی از افزایش سطح بیلی‌روبین در خون است، ماده‌ای زردرنگ که از تجزیه گلبول‌های قرمز خون ایجاد می‌شود. اگرچه زردی چشم می‌تواند نگران‌کننده باشد، اما در بسیاری موارد قابل درمان است و نشان‌دهنده مشکلات کبدی، صفراوی یا خونی است. در این مقاله جامع، به بررسی دلایل زرد شدن سفیدی چشم، علائم همراه، روش‌های تشخیص، درمان‌ها، پیشگیری و نکات مهم می‌پردازیم تا تمام سؤالات احتمالی کاربران پاسخ داده شود. این اطلاعات بر اساس منابع معتبر پزشکی مانند وب‌ام‌دی و کلینیک کلیولند گردآوری شده است.

مقدمه‌ای بر زرد شدن سفیدی چشم

سفیدی چشم یا اسکلرا، لایه‌ای سفیدرنگ است که بخش خارجی چشم را پوشش می‌دهد. وقتی این بخش زرد می‌شود، اغلب به دلیل نفوذ بیلی‌روبین به بافت‌ها رخ می‌دهد. بیلی‌روبین طبیعی است، اما وقتی کبد نتواند آن را به درستی پردازش کند، در خون انباشته شده و باعث زردی می‌شود. این مشکل می‌تواند در نوزادان، کودکان و بزرگسالان رخ دهد و گاهی نشانه‌ای از بیماری‌های جدی مانند هپاتیت یا سرطان است. طبق آمار، زردی در بزرگسالان اغلب به مشکلات کبدی مربوط می‌شود و یکی از علائم کبد چرب می باشد. در حالی که در نوزادان معمولاً فیزیولوژیک است.

درک دلایل این مشکل کمک می‌کند تا زودتر به پزشک مراجعه کنید و از عوارض جلوگیری شود.

علل اصلی زرد شدن سفیدی چشم

دلیل زرد شدن سفیدی چشم می‌تواند متنوع باشد، اما عمدتاً دلایل شایع زردی چشم به سه دسته تقسیم می‌شود: پیش‌کبدی، کبدی و پس‌کبدی. در دسته پیش‌کبدی، مشکل در تجزیه گلبول‌های قرمز است، مانند کم‌خونی همولیتیک یا مالاریا. در دسته کبدی، کبد آسیب دیده و نمی‌تواند بیلی‌روبین را پردازش کند، مانند هپاتیت ویروسی (A, B, C)، سیروز کبدی ناشی از مصرف الکل، یا مسمومیت دارویی. در دسته پس‌کبدی، انسداد مجاری صفراوی رخ می‌دهد، مانند سنگ کیسه صفرا یا تومور پانکراس.

عوامل دیگر شامل بیماری‌های ژنتیکی مانند سندرم گیلبرت (که بیلی‌روبین را افزایش می‌دهد)، عفونت‌های باکتریایی، مصرف بیش از حد داروهایی مانند استامینوفن، و حتی قرار گرفتن طولانی در معرض نور خورشید که باعث پینگکولا (لکه زرد موضعی) می‌شود. در نوزادان، زردی اغلب به دلیل نابالغ بودن کبد است و معمولاً خودبه‌خود برطرف می‌شود.

نقل قول از کلینیک کلیولند: زرد شدن سفیدی چشم زمانی رخ می‌دهد که کبد نتواند بیلی‌روبین را از خون فیلتر کند.

علائم همراه با زرد شدن سفیدی چشم

علاوه بر زردی چشم، علائم دیگری ممکن است ظاهر شود که به علت اصلی بستگی دارد. شایع‌ترین آن‌ها شامل زردی پوست یا یرقان، خستگی، تب، درد شکمی، ادرار تیره، مدفوع کم‌رنگ، خارش پوست و کاهش اشتها است. در موارد شدید، گیجی، خونریزی یا تورم شکم مشاهده می‌شود که نشان‌دهنده نارسایی کبدی است. اگر زردی با کاهش وزن یا استفراغ همراه باشد، ممکن است به سرطان مربوط باشد.

در نوزادان، علائم شامل خواب‌آلودگی، عدم تغذیه خوب و گریه زیاد است. توجه به این علائم زودرس می‌تواند از عوارض جلوگیری کند.

تشخیص دلیل زرد شدن سفیدی چشم

تشخیص معمولاً با معاینه فیزیکی شروع می‌شود، جایی که پزشک زردی چشم و پوست را بررسی می‌کند. آزمایش‌های خون برای اندازه‌گیری سطح بیلی‌روبین، آنزیم‌های کبدی (مانند ALT و AST) و تست‌های عملکرد کبد ضروری است. سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا MRI برای بررسی انسداد صفراوی استفاده می‌شود. در موارد مشکوک به هپاتیت، تست‌های ویروسی انجام می‌گیرد. بیوپسی کبد در موارد پیشرفته لازم است.

اگر زردی موضعی باشد، مانند پینگکولا، چشم‌پزشک آن را تشخیص می‌دهد.

درمان زرد شدن سفیدی چشم

درمان بستگی به علت دارد. برای زردی چشم در نوزادن که منشاء فیزیولوژیک دارد ، فتوتراپی (نور آبی) یا تعویض خون در موارد شدید استفاده می‌شود. در بزرگسالان، اگر علت هپاتیت باشد، داروهای ضدویروسی مانند اینترفرون تجویز می‌شود. برای سنگ کیسه صفرا، جراحی یا داروهای حل‌کننده سنگ لازم است. در سیروز، تغییرات سبک زندگی مانند ترک الکل و رژیم غذایی کم‌نمک ضروری است. داروهایی مانند اورسودیول برای کاهش بیلی‌روبین استفاده می‌شود.

نقل قول از وب ‌ام ‌دی: “درمان زردی چشم اغلب با درمان علت اصلی مانند مشکلات کبدی آغاز می‌شود.”

• درمان‌های خانگی: هیدراتاسیون، رژیم غذایی غنی از میوه‌ها.
• داروها: برای کاهش خارش، آنتی‌هیستامین‌ها.
• جراحی: در انسداد شدید.

پیشگیری از زرد شدن سفیدی چشم

پیشگیری شامل واکسیناسیون علیه هپاتیت A و B، اجتناب از الکل بیش از حد، کنترل وزن برای جلوگیری از کبد چرب، و استفاده از عینک آفتابی برای جلوگیری از پینگکولا است. چک‌آپ منظم برای افراد با سابقه خانوادگی بیماری‌های کبدی ضروری است.

• واکسیناسیون: برای هپاتیت.
• رژیم: کم‌چربی، پرفیبر.
• بهداشت: شستشوی دست برای جلوگیری از عفونت.

عوارض احتمالی زرد شدن سفیدی چشم

اگر درمان نشود، می‌تواند به نارسایی کبدی، انسفالوپاتی (آسیب مغزی) یا سرطان کبد منجر شود. در نوزادان، زردی شدید می‌تواند باعث kernicterus (آسیب مغزی دائمی) شود.

• علائم خطر: گیجی، خونریزی.
• گروه‌های پرخطر: سالمندان، افراد الکلی.
• پیگیری: آزمایش‌های منظم.

جدول مقایسه علل اصلی زرد شدن سفیدی چشم

در نهایت، زرد شدن سفیدی چشم نشانه‌ای است که نباید نادیده گرفته شود. با مراجعه به موقع به پزشک، می‌توان علت را شناسایی و درمان کرد.

سوالات متداول

1. آیا زردی چشم خطرناک است و همیشه نشانه بیماری جدی است؟ خیر، در نوزادان اغلب فیزیولوژیک است و خودبه‌خود برطرف می‌شود، اما در بزرگسالان ممکن است نشانه مشکلات کبدی باشد. همیشه به پزشک مراجعه کنید.
2. چه زمانی باید برای زردی چشم به پزشک مراجعه کرد؟ اگر زردی با علائمی مانند درد، تب یا ادرار تیره همراه باشد، فوراً مراجعه کنید. در نوزادان، اگر بیش از دو هفته طول بکشد، بررسی لازم است.
3. آیا رژیم غذایی می‌تواند زردی چشم را درمان کند؟ رژیم کم‌چربی و پر از میوه‌ها می‌تواند کمک کند، اما درمان اصلی بستگی به علت دارد و نباید جایگزین پزشکی شود.
4. زردی چشم در بارداری چه معنایی دارد؟ ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی یا مشکلات صفراوی باشد. نیاز به نظارت پزشکی دارد تا به جنین آسیب نرسد.
5. آیا زردی چشم مسری است؟ خود زردی نه، اما اگر علت آن هپاتیت ویروسی باشد، ویروس می‌تواند منتقل شود. رعایت بهداشت ضروری است.