قلب، یکی از پنج عضو اصلی بدن که زندگی بدون آن غیرممکن است و مراقبت از آن اهیمتی ویژه دارد. افرادی که از بیماری‌های قلبی عروقی رنج می‌برند، باید بیشتر مراقب حفظ سلامت قلب خود و پیشگیری از بروز مشکلات بیشتر باشند.
تغذیه بیماران قلبی نقش کلیدی در کاهش خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی، کنترل فشار خون، و مدیریت کلسترول دارد. این مقاله، با تمرکز بر نکات مهم در رژیم غذایی بیماران قلبی، به بررسی غذاهای مجاز و غیرمجاز، میوه‌های مضر و نوشیدنی‌‌ای مفید برای بیماران قلبی، می‌پردازد. این راهنما به شما کمک می‌کند تا انتخاب‌های غذایی هوشمندانه‌ای داشته باشید. با این حال، با توجه به اینکه نیازهای غذایی هر فرد متفاوت است، قبل از ایجاد هرگونه تغییر در رژیم غذایی، مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه ضروری است.
اهمیت تغذیه بیماران قلبی
«رژیم غذایی و سبک زندگی سالم کلید پیشگیری و مدیریت بیماری‌های قلبی‌عروقی هستند. به یاد داشته باشید، الگوی کلی انتخاب‌های شما اهمیت دارد.» این نقل قول از انجمن قلب آمریکا؛ اشاره به اهمیت انتخاب رژیم غذایی صحیح و سالم و پیروی از الگوهای سالم سبک زندگی دارد.
تنظیم یک رژیم غذایی فشار خون و سطح کلسترول را بهبود می‌بخشد و خطر حمله قلبی یا سکته را کم می‌کند. تغییرات کوچک، مانند کاهش مصرف نمک یا انتخاب روغن زیتون به جای کره، می‌توانند تأثیرات بزرگی در طولانی‌مدت داشته باشند. رژیم‌هایی مانندDASH (رویکردهای غذایی برای توقف فشار خون بالا) به دلیل اثربخشی در کاهش فشار خون و بهبود سلامت قلب، به طور گسترده توصیه می‌شوند.
نکات مهم در رژیم غذایی بیماران قلبی
برای دستیابی به یک رژیم غذایی سالم برای قلب، رعایت نکات زیر ضروری است:
کنترل اندازه وعده‌های غذایی
مقدار غذای مصرفی به اندازه نوع غذا اهمیت دارد. خوردن بیش از حد، حتی غذاهای سالم، می‌تواند به افزایش وزن منجر شود که خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
- از بشقاب‌ها یا کاسه‌های کوچک استفاده کنید.
- غذاهای کم‌کالری و غنی از مواد مغذی مانند سبزیجات و میوه‌ها را بیشتر مصرف کنید.
- غذاهای پر کالری و پر سدیم مانند فست‌فودها را محدود کنید. به عنوان مثال، یک وعده پاستا حدود یک‌سوم تا نیم فنجان (به اندازه مشت دست) و یک وعده گوشت یا ماهی حدود ۲ تا ۳ اونس (به اندازه یک دسته کارت) است.
افزایش مصرف سبزیجات و میوه‌ها
سبزیجات و میوه‌ها سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر هستند که به کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک می‌کنند.
- سبزیجات و میوه‌های تازه یا منجمد را انتخاب کنید.
- از سبزیجات کنسروی کم‌سدیم و میوه‌های کنسروی در آب یا آب‌میوه طبیعی استفاده کنید.
- از سبزیجات سرخ‌شده یا میوه‌های کنسروی در شربت سنگین پرهیز کنید.
انتخاب دانه‌های کامل
دانه‌های کامل مانند برنج قهوه‌ای، کینوا و جو دوسر منابع عالی فیبر هستند که به تنظیم فشار خون کمک می‌کنند. حداقل نیمی از دانه‌های مصرفی شما باید از نوع کامل باشند.
محدود کردن چربی‌های ناسالم
چربی‌های اشباع‌شده و ترانس می‌توانند سطح کلسترول خون را افزایش دهند. انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند که چربی‌های اشباع‌شده کمتر از ۶٪ کالری روزانه باشند.
- از روغن زیتون یا کانولا به جای کره استفاده کنید.
- از غذاهای حاوی چربی‌های ترانس مانند برخی کیک‌ها و چیپس‌ها پرهیز کنید.
انتخاب پروتئین‌های کم‌چرب
ماهی‌های چرب مانند سالمون، مرغ بدون پوست، حبوبات و لبنیات کم‌چرب منابع عالی پروتئین هستند.
- از گوشت‌های پرچرب، سوسیس و لبنیات پرچرب خودداری کنید.
کاهش مصرف سدیم و نمک
مصرف زیاد سدیم می‌تواند فشار خون را افزایش دهد. انجمن قلب آمریکا مصرف سدیم را به ۲۳۰۰ میلی‌گرم در روز (حدود یک قاشق چایخوری نمک) محدود می‌کند و در حالت ایده‌آل به ۱۵۰۰ میلی‌گرم توصیه می‌کند. پس بهتر است:
- از ادویه‌جات و گیاهان معطر به جای نمک استفاده کنید.
- غذاهای تازه را به غذاهای فرآوری‌شده ترجیح دهید.
برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی
برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی به شما کمک می‌کند تا به رژیم غذایی سالم پایبند بمانید. تنوع در غذاها مواد مغذی مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند.
اجازه میان‌وعده‌های گاه‌به‌گاه
لذت بردن از یک میان‌وعده کوچک مانند شکلات یا چیپس به صورت گاه‌به‌گاه مشکلی ندارد، به شرطی که به عادت تبدیل نشود. مصرف قندهای اضافه‌شده باید به کمتر از ۱۰٪ کالری روزانه محدود شود.
غذاهای مجاز
غذاهای مجاز برای بیماران قلبی شامل مواد غذایی کم‌کالری، غنی از مواد مغذی و کم‌سدیم هستند. جدول زیر این غذاها را نشان می‌دهد:
| دسته غذایی | انتخاب‌های پیشنهادی |
| میوه‌ها و سبزیجات | تازه، منجمد، کنسروی کم‌سدیم یا در آب‌میوه طبیعی (مانند سیب، توت‌فرنگی، کاهو، بروکلی) |
| دانه‌ها | آرد گندم کامل، نان سبوس‌دار، پاستای کامل، کینوا |
| چربی‌ها | روغن زیتون، آووکادو، آجیل (مانند بادام و گردو) |
| پروتئین‌ها | ماهی (سالمون، ماکرل)، مرغ بدون پوست، حبوبات، لبنیات کم‌چرب |
غذاهای غیرمجاز
غذاهای غیرمجاز شامل غذاهایی هستند که می‌توانند خطر بیماری‌های قلبی را افزایش دهند. جدول زیر این غذاها را مشخص می‌کند:
| دسته غذایی | غذاهایی که باید محدود شوند |
| میوه‌ها و سبزیجات | سرخ‌شده، با سس خامه‌ای، کنسروی در شربت سنگین |
| دانه‌ها | نان سفید، کیک، دونات، کراکرهای پرچرب |
| چربی‌ها | کره، روغن پالم، چربی‌های ترانس |
| پروتئین‌ها | گوشت قرمز پرچرب، سوسیس، کالباس، لبنیات پرچرب |
میوه‌های مضر برای بیماران قلبی
برخی میوه‌ها به دلیل محتوای بالای پتاسیم ممکن است برای بیماران قلبی، به‌ویژه کسانی که مشکلات کلیوی دارند، مناسب نباشند. پتاسیم برای عملکرد قلب ضروری است، اما مقدار زیاد آن در بیماران کلیوی می‌تواند خطرناک باشد.
میوه‌های زیر باید با احتیاط مصرف شوند:
- موز: حاوی حدود ۴۲۲ میلی‌گرم پتاسیم در هر عدد متوسط.
- پرتقال: حاوی حدود ۲۳۷ میلی‌گرم پتاسیم در هر عدد متوسط.
- آووکادو: حاوی حدود ۶۹۰ میلی‌گرم پتاسیم در هر عدد.
- میوه‌های خشک‌شده: مانند کشمش و خرما که پتاسیم بالایی دارند. همچنین، میوه‌های کنسروی در شربت سنگین یا با شکر اضافه‌شده به دلیل افزایش خطر چاقی و بیماری‌های قلبی باید محدود شوند. برای بیماران قلبی بدون مشکلات کلیوی، این میوه‌ها در مقادیر متعادل معمولاً بی‌خطر هستند.
بهترین نوشیدنی‌ها
آب بهترین انتخاب برای هیدراتاسیون و حمایت از سلامت قلب است. علاوه بر آب، نوشیدنی‌های زیر برای بیماران قلبی مناسب هستند:
- چای بدون قند: مانند چای سبز یا سیاه که آنتی‌اکسیدان‌های مفیدی دارند.
- قهوه در حد اعتدال: مصرف محدود (۱-۲ فنجان در روز) می‌تواند بی‌خطر باشد.
- آب سبزیجات کم‌سدیم: مانند آب گوجه‌فرنگی.
از نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه‌ها و آب‌میوه‌های صنعتی باید پرهیز کرد، زیرا قند اضافی می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
رژیم DASH: الگویی برای سلامت قلب
رژیم DASH یکی از بهترین رژیم‌های غذایی برای سلامت قلب است که بر مصرف سبزیجات، میوه‌ها، دانه‌های کامل، لبنیات کم‌چرب و پروتئین‌های لاغر تأکید دارد. این رژیم در سال ۲۰۲۵ به عنوان یکی از بهترین رژیم‌ها برای کاهش فشار خون و بهبود سلامت قلب شناخته شده است. با این حال، ممکن است برای همه مناسب نباشد، بنابراین مشورت با متخصص تغذیه ضروری است. علاوه‌بر این، داشتن یک رژیم غذایی به تنهایی کافی نیست و باید به تاثیر ورزش بر قلب نیز توجه داشت. فعالیت بدنی مناسب در کنار یک رژیم استاندارد، سلامت قلب شما را تا حد زیادی تامین می‌کند/
نتیجه‌گیری
تنظیم یک رژیم غذایی سالم برای قلب، مستلزم یک تعهد طولانی‌مدت است که می‌تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد و خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهد. تغییرات کوچک، مانند استفاده از روغن زیتون به جای روغن‌های حیوانی یا کره و کاهش مصرف نمک، می‌توانند تأثیرات بزرگی داشته باشند. برای اطمینان از مناسب بودن این رژیم با شرایط شخصی‌تان، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟