آیا تابحال درباره رژیم فستینگ شنیده‌اید و با خود فکر کرده‌اید که آیا این سبک تغذیه برای شما مناسب است یا نه؟ بر اساس آماری که در سال‌های اخیر منتشر شده، بیش از 30 درصد از افرادی که به دنبال کاهش وزن هستند، حداقل یک‌بار تجربه استفاده از این رژیم را داشته‌اند. رژیم فستینگ چیست و چگونه می‌تواند هم برای بدن مفید باشد و هم عوارضی جدی به دنبال داشته باشد؟ در ادامه به بررسی عوارض رژیم فستینگ و نکات ضروری برای حفظ سلامت بدن می‌پردازیم. با ما در مجله تندرستی ها همراه باشید تا با دید بهتری تصمیم بگیرید!
رژیم فستینگ چیست؟
رژیم فستینگ (Intermittent Fasting) یا روزه‌داری متناوب، یک الگوی غذایی است که در آن افراد زمان مشخصی از روز را غذا نمی‌خورند و در بازه معینی تغذیه می‌کنند. یکی از محبوب‌ترین مدل‌های این رژیم، رژیم فستینگ 8 16 است؛ یعنی فرد به مدت 16 ساعت روزه‌داری می‌کند و 8 ساعت مجاز به غذا خوردن است. این بازه زمانی به گونه‌ای تنظیم می‌شود که بیشتر تایم روزه‌داری در ساعات ش انجام شود، به عنوان مثال از ساعت 8 شب شروع و در ساعت 12 ظهر روز بعد پایان می‌یابد.
چرا رژیم فستینگ محبوب شده است؟
افزایش وزن، فشار زندگی مدرن و دسترسی راحت به غذاهای ناسالم منجر به افزایش بیماری‌های مزمن مثل دیابت نوع ۲ و چاقی شده است. بسیاری از افراد به سراغ رژیم فستینگ 8 16 می‌روند؛ زیرا این رژیم ساده به نظر می‌رسد و نیازی به شمارش کالری مداوم ندارد. با این حال، آیا این رژیم برای همه مناسب است؟
بررسی کلی عوارض رژیم فستینگ
علیرغم مزایای احتمالی، باید گفت که عوارض رژیم فستینگ برای برخی از افراد می‌تواند بسیار جدی باشد. این عوارض بسته به سن، جنسیت، وضعیت سلامت بدن و سبک زندگی فرد متفاوت است. در ادامه برخی عوارض رژیم فستینگ را باهم بررسی خواهیم کرد.
افت شدید انرژی و تمرکز
یکی از مهم‌ترین عوارض رژیم فستینگ کاهش سطح انرژی در ساعات طولانی روزه‌داری است. افرادی که صبح رژیم را آغاز می‌کنند، ممکن است تا ظهر دچار خستگی، خواب‌آلودگی و کاهش عملکرد ذهنی شوند. این علائم به خصوص در افراد شاغل یا دانش‌آموزان تأثیر منفی می‌گذارد.
اختلال در عملکرد سیستم گوارش
تغذیه نامنظم و روزه‌های طولانی ممکن است به معده آسیب بزند. اسید معده در عدم مصرف منظم غذا بیشتر ترشح می‌شود و می‌تواند به سوزش معده، نفخ و رفلکس‌های گوارشی منجر شود. برای پیشگیری، رعایت نکات رژیم غذایی سالم هنگام افطار و سحری توصیه می‌شود.
تاثیر منفی بر سلامت روان
تحقیقاتی که درباره عوارض رژیم فستینگ انجام شده نشان داده‌اند که برخی افراد در زمان رژیم فستینگ دچار اضطراب، بداخلاقی و نوسانات خلقی می‌شوند. علت این موضوع ممکن است نوسانات قند خون و همچنین احساس گرسنگی مفرط باشد. بدن انسان به تعادل تغذیه‌ای روزانه نیاز دارد و قطع ناگهانی وعده‌های غذایی باعث ایجاد استرس فیزیولوژیکی در بدن می‌شود.
افزایش خطر پرخوری در ساعات مجاز
یکی از رفتارهای غلط هنگام رعایت رژیم فستینگ، خوردن وعده‌های سنگین در بازه‌های مجاز است. این کار نه تنها با اهداف رژیم در تعارض است بلکه باعث نفخ و تهوع و حتی افزایش چربی شکمی می‌شود. در اینجاست که نقش ورزش پررنگ‌تر می‌شود. انجام منظم ورزش برای کاهش چربی شکم به همراه یک رژیم متعادل می‌تواند از عوارض رژیم فستینگ کم کند و به نتایج بهتری منتهی شود.
بی‌نظمی در خواب
برخی از مطالعات نشان می‌دهند افرادی که رژیم فستینگ دارند، ممکن است تغییراتی در الگوی خواب خود مشاهده کنند. دیر شام خوردن یا گرسنه خوابیدن می‌تواند خواب عمیق را مختل کند. در نتیجه، خستگی روز بعد تشدید می‌شود که سیکل فستینگ را سخت‌تر می‌کند.
نامناسب برای گروه‌های خاص
- زنان باردار و شیرده
- کودکان و نوجوانان
- افراد دارای سابقه اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی
- افراد دیابتی تحت درمان با دارو
این گروه‌ها باید از رژیم فستینگ خودداری کنند یا تحت نظر پزشک آن را آغاز نمایند.
کاهش قدرت عضلانی بدون ورزش مناسب
در صورت رعایت نکردن ورزش همزمان با فستینگ، بدن ممکن است به جای سوزاندن چربی‌ها، به تجزیه عضله‌ها روی آورد. انتخاب مناسب‌ترین ورزش برای کاهش چربی شکم در کنار دریافت کافی پروتئین، از تحلیل بافت عضلانی جلوگیری می‌کند.
جدول عوارض احتمالی رژیم فستینگ
| عارضه جانبی | توضیحات |
| گرسنگی، ضعف، تمایل به پرخوری در پایان فست | این عارضه به علت کاهش میزان کالری دریافتی ایجاد می‌شود و ضعف عمومی بدن و احساس گرسنگی شدید را به همراه دارد. |
| سردرد، سرگیجه | عدم تعادل در میزان قند خون، علائمی از قبیل سردرد و سرگیجه و کاهش تمرکز را ایجاد می‌کند. |
| اختلالات گوارشی | در صورتی که مواد غذایی سالم و آب کافی به بدن نرسد، مشکلاتی مانند یبوست، اسهال، نفخ و سوءهاضمه برای بدن ایجاد می‌شود. |
| نوسانات خلق و خو | بروز مشکلاتی مانند تحریک‌پذیری، اضطراب، افسردگی به ویژه برای افرادی که دچار پرخوری عصبی هستند، از عوارض رایج این رژیم است. |
| افت انرژی | احتمال افت انرژی ناشی از کاهش میزان کالری دریافتی بدن به خصوص در ساعات پایانی رژیم، بسیار بالاست. |
| کم‌خوابی، بی‌خوابی یا افت کیفیت خواب | احساس گرسنگی و ضعف می‌تواند منجر به بروز مشکلات خواب مانند کم‌خوابی یا بی‌خوابی شود. |
| اختلال در عملکرد سیستم ایمنی | عدم دریافت مواد غذایی کافی و افت انرژی بدن عملکرد سیستم ایمنی را مختل کرده و ممکن است منجر به بروز بیماری شود. |
| اختلالات قاعدگی | تغییر در عادات غذایی ممکن است چرخه طبیعی قاعدگی را دچار اختلال کند. |
| کاهش حجم عضلات بدن | کاهش مصرف غذا و پروتئین دریافتی می‌تواند منجر به تجزیه بافت عضلانی توسط بدن شود. |
| خطر اختلالات غذایی در آینده | پر خوری عصبی یا بی اشتهایی عصبی نیز از عوارض روانی این رژیم هستند که ممکن است مدتی بعد از پایان رژیم به وجود بیایند. |
اهمیت رعایت اصول علمی و نکات رژیم غذایی سالم
اگر تصمیم به اجرای رژیم فستینگ گرفته‌اید، حتما در نظر داشته باشید که رعایت نکات رژیم غذایی سالم مانند مصرف غذای کامل، کم‌چرب، سرشار از فیبر، و پرهیز از شکرهای مصنوعی، می‌تواند اثرات منفی فستینگ را کاهش دهد.
جمع‌بندی: آیا رژیم فستینگ برای من مناسب است؟
در پاسخ باید بگوییم، بستگی دارد! گرچه بسیاری از افراد با رعایت اصول صحیح، از نتایج مثبت رژیم فستینگ بهره‌مند می‌شوند، اما برای برخی افراد، عوارض رژیم فستینگ می‌تواند شدید و آسیب‌زا باشد. اگر تصمیم به شروع این رژیم دارید، ابتدا با متخصص تغذیه مشورت کنید و هرگز بدون مطالعه و آمادگی، به سراغ کاهش وعده‌های غذایی نروید. فراموش نکنید که حفظ سلامت روان و جسم در اولویت است و ادامه دادن یک رژیم نادرست فقط به قیمت آسیب به بدن شما تمام خواهد شد.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟